Veerkracht begint waar begrip voor ons zenuwstelsel begint.
Wat doet rouw met je zenuwstelsel? En hoe helpt de polyvagaal theorie ons om te begrijpen wat er gebeurt bij verlies, verdriet en herstel? Een helende kijk op rouw, verbinding en het lichaam.
Twee jaar lang leefde ze op de automatische piloot. Haar man was ongeneeslijk ziek, en alles draaide om zijn zorg. Toen hij stierf, kwam er geen ruimte voor rust- alleen regelwerk. Pas vijf maanden later kwamen de tranen, de zelfverwijten, het gemis. Wat gebeurt er eigenlijk met ons lichaam in rouw? En hoe helpt de polyvagaal theorie ons om dat beter te begrijpen?
Toen haar man overleed, leek de wereld stil te staan- maar zijzelf bleef doorgaan. De automatische piloot nam het over, omdat het móest. Dat is hoe ons zenuwstelsel werkt bij ingrijpende stress. Volgens de polyvagaal theorie schiet ons autonome zenuwstelsel in actie zodra het gevaar herkent: eerst via angst, daarna via bescherming.
Wanneer we horen dat een geliefde zal overlijden, gebeurt er iets fysieks. De keel knijpt dicht, het hart slaat over. We bevriezen. Het is alsof we in de kamer staan, maar mentaal verdwijnen. De stemmen worden vaag, de wereld onscherp. Ons zenuwstelsel schakelt over naar overleven.
In deze toestand kun je ogenschijnlijk “functioneren”. Je regelt de uitvaart, informeert familie, houdt je groot. Maar je doet dat vaak in een staat van dissociatie – ver van je gevoelens, ver van jezelf.
Pas later, als het acute gevaar geweken is, begint de verwerking. Dan komen de emoties alsnog: tranen, schuldgevoelens, boosheid. “Waarom zag ik niet eerder hoe slecht ik eraan toe was?” “Waarom voel ik me zo alleen?”
En precies dát moment, die terugkeer naar voelen, is essentieel. Want alleen door te voelen, kunnen we herstellen. Alleen door ruimte te geven aan verdriet, schuld of woede, kunnen we langzaam terugkeren naar een staat van verbinding – zoals de polyvagaal theorie die noemt.
De polyvagaal theorie laat ons zien hoe we fluctueren tussen drie toestanden:
- Sociale verbondenheid – veiligheid, rust, contact.
- Actieve stress (vechten/vluchten)– alertheid, angst, actie
- Bevriezing – terugtrekking, dissociatie, verdoving.
Als coach werk ik dagelijks met deze kennis. Het helpt me om niet alleen het verhaal van mijn cliënten te horen, maar ook te begrijpen in welke staat hun lichaam verkeert. Want pas als we erkennen waar iemand is, kunnen we iets aanreiken wat past.
Rouw is geen rechte lijn. Het is geen project dat je kunt plannen of afronden. Het is een innerlijke reis waarin het zenuwstelsel ons probeert te beschermen – soms ten koste van ons gevoel. Maar door te begrijpen wat er gebeurt in ons lijf, kunnen we ook meer mildheid en ruimte creëren voor de rouw zelf.
Dus als de tranen komen: hou ze niet tegen. Als de boosheid opkomt: laat haar er zijn. Het zijn signalen dat je lichaam langzaam terugkomt van de bevriezing. Dat je je hart weer durft te voelen. En dat is precies wat nodig is.
Zin in meer van dit soort inzichten?
Laat je naam en e-mailadres achter via de ‘Luchtpost’ knop hieronder en ontvang regelmatig inspiratie in je inbox. Geen spam, gewoon waarde.
